Αστικό Περιβάλλον

Από εκδήλωση στο Αιγάλεω που διοργανώθηκε από το Ιστορικό-λαογραφικό Οικο-Μουσείο Αιγάλεω του άξιου συνδημότη κ. Γιάννη Περράκη στο Πνευματικό Κέντρο "Γιάννης Ρίτσος" με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, [πραγματοποιήθηκε με επιτυχία την Δευτέρα 6 Ιουνίου 2011].

Η τοποθέτησή μου, ήταν η εξής: 

Ξέρω, ίσως σε πολλούς φαίνεται αυτή την ώρα πολυτέλεια το να μιλάμε για το περιβάλλον. Αυτή την ώρα που η πατρίδα μας κλονίζεται συθέμελα πολιτικά, κοινωνικά λόγω της καλπάζουσας οικονομικής κρίσης ωστόσο, τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι περισσότερο καίρια, ιδίως όταν υπάρχει οικονομική κρίση.

Αυτό συμβαίνει διότι σε μία παρατεταμένη οικονομική δυσανεξία, τα φτωχά αλλά και τα μικρομεσαία στρώματα δεν έχουν τη δύναμη να φτιάξουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα επιθυμούσαν να ζουν. Σε αντίθεση φυσικά, με την πλουτοκρατία και τα εύπορα στρώματα που αυτό μπορούν να το πετύχουν.

Είναι λοιπόν, πιο επιτακτική η ανάγκη η πολιτεία αλλά και όλοι εμείς, με τον τρόπο και τη στάση ζωή μας, να προστατεύουμε το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται η ζωή μας.

Για παράδειγμα φυσικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, η άνοδος της θερμοκρασίας, οι επιδημίες και πολλά άλλα φαινόμενα που αποτελούν συνέπειες της κλιματικής αλλαγής κυρίως, αλλά και όχι μόνο, χτυπάνε πρώτα από όλα τους φτωχούς.

Παρακλάδι της έννοιας: “Περιβάλλον” είναι το αστικό περιβάλλον, και σ’ αυτό θα αναφερθώ περισσότερο, μιας και είμαστε όλοι κάτοικοι της πόλης. Και δεν είμαστε οι μόνοι.

Ο παγκόσμιος πληθυσμός συγκεντρώνεται στις πόλεις. Ογδόντα τοις εκατό (80%)  του εκτιμώμενου παγκόσμιου πληθυσμού των εννέα δισεκατομμυρίων ανθρώπων το 2050 αναμένεται να ζουν σε αστικές περιοχές. Η τάση προς την αστική διαβίωση είναι προδιαγεγραμμένη να συνεχιστεί. Σε ολόκληρη την υφήλιο, οι πόλεις  καταλαμβάνουν μόλις το 2% της επιφάνειας της γης, αλλά αντιπροσωπεύουν το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού.(20) Στην Ευρώπη 75% από εμάς ζούμε στις πόλεις. Το ποσοστό αυτό είναι πιθανό να αυξηθεί στο 80% έως το 2020. [http://www.eea.europa.eu/el/themes/urban/about-the-urban-environment]

Και εφόσον η τάση να ζούμε στις πόλεις διατηρείται με αμείωτο ρυθμό στο πέρασμα των χρόνων, τα προβλήματα οξύνονται, πρέπει και εμείς επομένως, να δράσουμε και πρέπει να το κάνουμε άμεσα κατ’ αρχήν διαμορφώνοντας τη γειτονιά μας, με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να κάνουμε πιο ανθρώπινη την πόλη μας, με σεβασμό στο περιβάλλον. Και αφού προσέξουμε και σεβαστούμε κατ’ αρχήν τη γειτονιά μας, τους χώρους πρασίνου της και επομένως την πόλη μας και αυτό το πράξει η πλειοψηφία και όχι μια μικρή μειοψηφία, θα έχουμε κάνει σημαντικά βήματα για την προστασία του παγκόσμιου οικοσυστήματος, διότι απλούστατα η ευγενική συμπεριφορά αυτή, θα έχει γίνει τρόπος και στάση ζωής.

Πως μπορεί να γίνει όμως αυτό;

Δεν είναι κάτι εύκολο, δεν είναι όμως και κάτι ακατόρθωτο. Μπορούμε βήμα, βήμα ακολουθώντας ορισμένους κανόνες της σύγχρονης περιβαλλοντικής διοίκησης να βελτιστοποιήσουμε το αστικό περιβάλλον και να συνυπάρχουμε αρμονικά με το φυσικό. Ορισμένες σκέψεις (που αφορούν κυρίως την πολιτεία – τη διοίκηση του Δήμου μας για παράδειγμα), είναι:

§  Καταγραφή των ελευθέρων χώρων και των χώρων πρασίνου των πολεοδομικών συγκροτημάτων.

§  Διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της οικιστικής ανάπτυξης τόσο στο ανθρωπογενές, όσο και στο φυσικό περιβάλλον.

§  Σύνταξη ψηφιακού μητρώου δένδρων για την αξιολόγηση του αστικού πρασίνου.

§  Σωστή διαχείριση των απορριμμάτων – αποτελεί ένα από τα πλέον δύσκολα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει κάθε οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης (υπολογίζεται ότι κάθε κάτοικος αυτής της χώρας παράγει κατά μέσο όρο 440 κιλά αστικά απορρίμματα ετησίως).

1.     Επαναχρησιμοποίηση υλικών, όπου αυτό είναι εφικτό.

2.     Ανακύκλωση υλικών (παραγωγή δευτερογενών υλικών)

3.     Ασφαλής τελική διάθεση σε οργανωμένους χώρους υγειονομικής ταφής.

§  Λελογισμένη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

§  Διαχείριση κυκλοφοριακής υποδομής.

1.     Διευκόλυνση της κυκλοφορίας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς

2.     Ανασχεδιασμός δρομολογίων

3.     Ανασχεδιασμός δημοτικής συγκοινωνίας

4.     Καλυτέρευση συνθηκών κυκλοφορίας (αναπλάσεις οδών, κατασκευή δρόμων ήπιας κυκλοφορίας)

5.     Ποδηλατόδρομοι κλπ.

Μια σημαντική σημείωση για όλα τα παραπάνω: η ρύπανση που προέρχεται από τις πόλεις έχει συχνά επιπτώσεις σε περιοχές που βρίσκονται εκτός πόλης.

Εκτός από τις παρεμβάσεις της πολιτείας πρέπει και ο πολίτης ωστόσο, να λησμονήσει την εγωκεντρική και ατομιστική στάση και να υιοθετήσει μια πιο αναβαθμισμένη κυκλοφοριακή, πολιτιστική και περιβαλλοντική συμπεριφορά δηλαδή με λόγια απλά, μια πιο κοινωνική στάση.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, πως σε όλα αυτά τα θέματα που θίξαμε, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο η υλική κυρίως, άνθιση και πολύπλευρη ανάπτυξης που ο άνθρωπος γνώρισε τα τελευταία χρόνια. Και ναι, η έννοια της ανάπτυξης, είναι θετική, αλλά και διαχρονικά «ζητούμενο» κάθε πολιτισμένης κοινωνίας .

Η ανάπτυξη όμως, δεν πρέπει να λογίζεται μονοδιάστατα με οικονομικούς όρους γι αυτό πρέπει να μιλάμε για στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης οι οποίες οφείλουν να παρέχουν τη δυνατότητα χρησιμοποίησης τεχνολογικών και επιστημονικών επιτευγμάτων με τρόπο ώστε να δημιουργούν εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις οι οποίες θα διασφαλίζουν αύξηση της παραγωγικότητας, αποτελεσματικότητα, κοινωνική συνοχή και φυσικά συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων.

Οι πόλεις, το αστικό περιβάλλον αλλά και το φυσικό που τις περιβάλει αποτελούν συμπυκνωμένες μορφές  της συνέχειας της ανθρώπινης συμβίωσης στον χώρο και στο χρόνο, επομένως η όποια ανάπτυξη, η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος δεν πρέπει να θέτει επουδενί σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες. Αυτός είναι ο χρυσός κανόνας για όλους. Και για την πολιτεία και για τον άνθρωπο. Ας τον εφαρμόσουμε.